بررسی تاثیر مقادیر کودهای نیتروژن ، فسفر و پتاسیم روی عملکرد دانه و برخی خصوصیات کمی و کیفی عدس در شرایط دیم

مصرف عناصر غذایی متعادل و مکمل در خاک در کشت گیاهانی مثل عدس که غنی از پروتئین برای تغذیه انسان می باشد ضرورت دارد. در این مورد، در سال زراعی 1388 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل (آلاروق)، تحقیقی با سه فاکتور کودی (npk)، به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار پیاده گردید. برای صفات تعداد شاخه اولیه، وزن خشک اندام هوایی و عملکرد بیولوژیک مشخص شد که اثر اصلی نیتروژن ( 25 n و 50 n ) فسفر (100 p )، پتاسیم (50 k)، ترکیبات کودی (100 p 50 n)، (50 p 50 n) روی تعداد شاخه در بوته، (50 k 50 n) و (50 k 100 p) روی وزن خشک اندام هوایی و عملکرد بیولوژیک نسبت به شاهد خود و بقیه تیمارهای مربوطه برتری معنی داری دارند. تاثیر نیتروژن با افزایش فسفر، تاثیر هر دو عنصر با افزایش پتاسیم روی صفات فوق، افزایش قابل توجهی را نشان داد برای تعداد نیام پوک، دانه دار، وزن کل نیام در بوته نتیجه به دست آمده نشان داد که نیام های پوک در اثرات اصلی، (100 p 50 p) و اثرات متقابل (100 p، 25 n) و (100 p 50 n) به طور معنی دار بیشتر از بقیه تیمارهای مربوطه شدند. نیام های دانه دار در بوته در اثرات اصلی (25 n)، (50 n)، (50 p)، (100p) با اختلاف معنی دار، افزایش یافتند. وزن کل نیام در بوته از اجزای اصلی عملکرد دانه برای اثرات اصلی (25 n)، (50 n) و اثر متقابل (100 p 25 n) برتر و معنی دار به دست آمد. تعداد دانه در بوته برای اثرات اصلی (25 n)، (50 n)، (50 p)، (100 p)، (50 k ) و اثرات متقابل، (100 p 50 n) با اختلاف معنی دار بیشتر از سایر ترکیبات تیمار کودی شدند. وزن هزار دانه در فسفر (50 p)، (100p) و اثرات متقابل پتاسیم و فسفر صد کیلوگرم در هکتار افزایش معنی داری را نشان داد. عملکرد دانه عدس در اثرات اصلی، نیتروژن، (50 n)، فسفر (50 p) ) ,100 p) و پتاسیم ( 50 k) و اثرات متقابل ترکیبات کودی نیتروژن با فسفر، (100 p 25 n )، (100 p 50 n) و (50 p 50 n) با اختلاف معنی دار نسبت به بقیه تیمارها بیشترین افزایش رانشان دادند. افزایش نیتروژن با افزایش میزان مصرف فسفر در تمام سطوح، عملکرد دانه عدس را به طور قابل توجه به ویژه نسبت به شاهد خود (0 n) بالا برده است. مصرف با هم پتاسیم و نیتروژن نیز، عملکرد دانه را در سطوح مختلف ترکیبات کودی مربوطه افزایش معنی دار داده و بیشترین مقدار در اثرات متقابل (50 k50 n) به دست آمد. در اثر متقابل فسفر و پتاسیم، بیشترین عملکرد دانه در تیمارهای کودی (50 k 100 p) و (50 k 50 p) حاصل گردید. در صفات کیفی عدس و اثرات اصلی نیتروژن (50 n)، فسفر (100 p) و پتاسیم (50 k) نیتروژن جذب شده دانه، اندام هوایی و کل گیاه به طور معنی داری افزایش یافتند. بیشترین نیتروژن جذب شده در اثر متقابل نیتروژن و فسفر، مثل عملکرد دانه در تیمارهای (100 k 25 n) و (100 k 50 n) حاصل شده و در اثر متقابل نیتروژن و پتاسیم بیشترین نیتروژن جذب شده در (50 k50 n) و کمترین آن در (صفر k صفر n) به دست آمد. نیتروژن جذب شده کل گیاه در اثر متقابل نیتروژن با فسفر (100 p 25 n) با پتاسیم (50 k50 n) اثر متقابل فسفر با پتاسیم در تیمار (50 k 100 p) نسبت به شاهد خود و تیمارهای مربوطه، با اختلاف معنی دار در برترین گروه (a) به دست آمد. مصرف پتاسیم 50 کیلوگرم در هکتار، تاثیر متقابل آن را با نیتروژن و با فسفر در تمام سطوح مربوطه، در بالابردن میزان نیتروژن جذب شده کل گیاه را به طور معنی داری افزایش داد. بیشترین درصد نیتروژن، پروتئین و عملکرد پروتئین دانه در اثرات اصلی نیتروژن (25 n )، (50 n)، فسفر (100 p)، پتاسیم (50 k) و اثر متقابل نیتروژن با فسفر در (100 p 25 n) و (100 p 50 n)، نیتروژن با پتاسیم، عملکرد پروتئین دانه در تیمار کودی (50 k50 n) و (فسفر با پتاسیم) همین صفت را در (50 k 100 p)، نسبت به شاهد خود و ترکیبات تیمار کودی مربوطه با اختلاف معنی داری نشان می دهد. سطح کودی (25 n) برای هر سه سطح کودی فسفر (50 p و50 p و صفر) روند افزایش معنی دار را نسبت به همدیگر نشان داد، همچنین با مصرف ترکیب کودی، بیشترین میزان پتاسیم با بیشترین میزان فسفر، بیشترین عملکرد پروتئین دانه عدس به دست آمد. درصد فسفر در اثرات اصلی نیتروژن (25 n)، فسفر (50 p ) و پتاسیم (50 k) و اثر متقابل فسفر و پتاسیم (50 k 100 p) بیشتر از شاهد خود و بقیه تیمارهای کودی معنی دار شده است. فسفر جذب شده دانه در اثر اصلی (25 n،50 n)، فسفر (50 p و 100 p) و پتاسیم (50 k)، اثر متقابل نیتروژن با فسفر (100 p 50 n) با پتاسیم (50 k50 n) و (50 ,k25 n) و فسفر با پتاسیم (برای هر سه سطح فسفر با مصرف 50 کیلوگرم پتاسیم) نسبت به شاهد خود و بقیه تیمارهای مربوطه افزایش معنی داری داشتند. فسفر جذب شده کل گیاه در اثرات اصلی ذکر شده، اثر متقابل نیتروژن با فسفر (100 p 50 n) و پتاسیم (50 k 50 n ) و فسفر با پتاسیم (در هر سه سطح مصرف فسفر با 50 کیلوگرم پتاسیم) نسبت به شاهد خود بقیه ترکیبات تیمار کودی در گروه برتر (a ) مشاهده شدند پس در نتیجه گیری کلی، با افزایش نیترون و پتاسیم، جذب فسفر نیز توسط گیاه افزایش یافته است درصد پتاسیم دانه در اثرات اصلی، نیتروژن (50 n ) فسفر(50 p ) پتاسیم (50 k) و در اندام هوایی در نیتروژن (25 n)، فسفر (100 p) و پتاسیم (50 k ) در گروه برتر قرار گرفت. پتاسیم جذب شده دانه در اثرات اصلی نیتروژن (50 n )، فسفر (صفرp)، (100 p) و پتاسیم (50 k)، در اثر متقابل نیتروژن با فسفر (50 p50 n) و با پتاسیم (50 k50 n) و در اثر متقابل فسفر با پتاسیم (50 k100 p) و (50 k 50 p) با اختلاف معنی دار بیشتر از شاهد خود و بقیه تیمار گردید. پتاسیم جذب شده اندام هوایی در اثرات اصلی نیتروژن (25 n)، فسفر (100 p) و پتاسیم (50 k) و در اثرات متقابل نیتروژن با فسفر (صفر p50 n) و (100 p50 n) و با پتاسیم (50 k50 n) و در اثر متقابل فسفر با پتاسیم در ترکیبات تیمار کودی (50 k100 p) و (صفر k50 p) بیشترین میزان را با اختلاف معنی دار نسبت به شاهد و بقیه تیمار نشان داد کارایی زراعی مصرف نیتروژن در اثرات اصل (25 n) و (100 p) و اثر متقابل نیتروژن با فسفر (100 p 25 n) کارایی مصرف زراعی فسفر در اثرات اصلی نیتروژن (50 n )، فسفر(50 p) و (50 k)، در اثرات متقابل نیتروژن با پتاسیم (50 k50 n)، در اثر متقابل فسفر با پتاسیم (50 k50 p) با اختلاف معنی داری افزایش یافت. کارایی زراعی مصرف پتاسیم در اثرات اصلی نیتروژن (50 n)، فسفر (100 p)، پتاسیم (50 k) و در اثر متقابل نیتروژن با پتاسیم در ترکیب کودی (50 k50 n) و در اثر متقابل فسفر با پتاسیم در ترکیبات کودی (50 k100p) و (50 k100p) با اختلاف معنی دار در گروه برتر (a) در هریک از گروه تیمارهای مربوطه، نسبت به شاهد خود و سایر ترکیبات تیمار کودی مشاهده گردیدند.